Đèn không hắt bóng – Có kẻ ngạo nghễ đón nhận số phận…

Là cuốn sách nổi tiếng nhất trong văn nghiệp của Watanabe Junichi, Đèn không hắt bóng hòa quyện sâu sắc tâm niệm của một đời người vào lòng xã hội. Để thông qua những trang sách, số phận của con người tương tác với xã hội hiện lên sắc sảo, rõ ràng mà lại hư ảo như đã tan vào lòng độc giả những trăn trở, đau đớn, nổi loạn và xót xa. Trong khi miêu tả hành trình số phận của Naoe, tác giả đã vẽ lại một hành trình cảm thụ sự sống trái ngang trong hoan lạc, giá băng trong cuồng dại nhưng lại kiên định lạ lùng. Một sự kiên định đương đầu ám ảnh người đọc khi dẫn dắt họ vào sâu thẳm sự cô độc đặc quánh-một cách mênh mang.

Đèn không hắt bóng mang lại âm hưởng cổ điển của tư tưởng con người ở bất kỳ thời đại nào trong một xã hội luôn chuyển mình đổi thay. Âm hưởng của khao khát sống, âm hưởng của đam mê thụ hưởng, âm hưởng của sự yếu đuối phận người mong manh trước sự vô chừng của đất trời. Để chừng đó, chúng ta tìm cách chấp nhận. Điểm đáng nhớ nhất trong Đèn không hắt bóng chính là ở cách chấp nhận ấy, cái cách mà Naoe chấp nhận cũng như cái cách mà Naoe đương đầu với số phận một cách quyết liệt và tự cường. Naoe bỏ mặc thế giới chính bởi vì anh ta muốn ôm cả thế giới ấy vào lòng. Naoe lạnh lùng với mọi người chính bởi anh ta sợ sẽ phải để lại nỗi buồn cho niềm vui. Naoe buông thả tình yêu bởi chính anh ta ngại làm người tình sẽ …yêu lại. Anh ta nhận lãnh lấy tất cả số phận, không nương tựa ai, không cầu cạnh người nào để tự co cụm vào bất cần, để tự vực dậy bản thân trong những nỗi đau-bằng thuốc phiện và dục vọng. Hai thứ ma lực có thể mơn trớn nỗi đau nhằm thay thế cho hy vọng mặc nhiên còn được sống như bất cứ ai chưa biết sẽ chết ngày nào.

Naoe, nam chính trong truyện không lần nào được tác giả miêu tả nội tâm, ngoài trừ một bức thư gởi lại. Naoe, xa lạ trong chính cách kể chuyện của tác giả như thế, chỉ hiển hiện lên qua góc nhìn của những người xung quanh và ba câu đối thoại trong lúc tranh cãi. Ngoài ra, Naoe trong lúc khác thu mình trong im lặng, ngay cả lúc yêu đương-tán tỉnh hay làm tình cũng chìm trong lặng im. Naoe, một kẻ thụ hưởng số phận không nhiệt tình, mà cũng không dại gì vô tình. Naoe, một thầy thuốc không niềm nở, mà cũng chẳng cần lạnh lùng làm chi. Tất cả những gì Naoe chọn để đối diện với cuộc đời là sự điềm nhiên-không chống cự, không cưỡng cầu. Để anh ta làm kẻ lịch sự với nỗi đau, làm một người tiêu dao với cái chết cận kề. Naoe đã sống, làm việc bằng tất cả sinh lực còn sót lại, đã yêu bằng tất cả khao khát ôm lấy sự hư vô. Naoe muốn mang lại sự dễ chịu cho tất cả bệnh nhân mà anh ta chữa trị, cho dù đó có là mang lại cái chết êm ái. Muốn mang lại sự công bằng cho đồng nghiệp, cho dù có phải chửi thẳng người đó. Và tham lam muốn ôm ấp tất cả những người phụ nữ yêu thích anh ta. Trong vô thức, Naoe muốn đánh dấu rằng mình sống. Anh ta muốn đánh dấu sự tồn tại của bản thân với cuộc đời rồi sẽ mất, muốn tận hưởng cuộc đời bù cho ngày mai sẽ không còn. Anh ta muốn đánh dấu tất cả bằng sự tham lam ấy. Vì anh ta muốn cảm thụ cuộc sống đầy đủ để vượt qua sự yếu đuối khi phải từ bỏ nó mà trầm mình vào hư vô.

Đèn không hắt bóng là một tác phẩm đi sâu vào nội tâm của con người, với những quan điểm sống về nghề nghiệp lẫn tình yêu. Sách là một tác phẩm viết về đời người một cách táo bạo đáng ngưỡng mộ khi dám đi sâu vào sự sống bằng cái chết, dám đi sâu vào nhân ái bằng y đức, dám đi thẳng vào tình yêu bằng những luân lý phản tính yêu. Để rồi tất cả, qua sự thờ ơ lại là một khao khát sống, sống một cách tự lực, sống một cách tự tôn. Có thể có nhiều quan điểm về cách sống Naoe đã chọn. Nhưng tôi trân trọng cách sống đấy-cho bản thân anh ta, quyết liệt và mạnh mẽ bên trong những nỗi đau đớn, sợ hãi có thể khiến bất cứ ai yếu đuối. Tôi không xem hình ảnh Naoe như một người hùng, bởi nếu có là người hùng thì Naoe chỉ là người hùng đối với chính anh mà thôi. Đối với tôi, Naoe đã là một cái gì đó trong tôi, một cái gì đó bạo liệt để chống lại sự yếu đuối khi phải chống chọi lại số phận. Naoe mang tư tưởng về một cách chấp nhận đậm chất Nhật, một cách sống không cần thương cảm, một cách sống tự trọng khi phải đối diện với những trái ngang. Cho nên, nếu độc giả nào thương cảm Naoe xin hãy giữ niềm thương cảm trong lòng. Bởi tôi tin rằng Naoe có thể chấp nhận tất cả mọi thái độ, ngoại trừ sự thương cảm. Naoe chọn cuộc sống ngạo nghễ, kể cả khi chọn rời xa nó, nên hãy để sự tĩnh lặng của mặt hồ ôm ấp sự ngạo nghễ ấy, bao bọc anh ta được khẽ chìm vào bình yên.

P/S:

– Về tình yêu giữa Naoe và Noriko:

Có thể nói, tình yêu giữa Naoe và Noriko cũng chìm trong sự im lặng, ở cả cách suy nghĩ của Naoe lẫn Noriko. Naoe có tình cảm với nhiều phụ nữ. Nhưng sự trân trọng thì có lẽ anh ta chỉ dành cho Noriko, bởi vì anh ta biết tình cảm mà Noriko dành cho anh, cũng như biết cô hiểu anh như thế nào. Niềm hối tiếc duy nhất mà Naoe để lại trên thế giới này chắc chắn chỉ dành cho Noriko, một người đã đến trong trầm lặng, một người đã yêu anh âm thầm mà anh ta không có khả năng trao gởi tương lai, không có khả năng tính chuyện lâu dài. Và cô ấy là mẹ của con anh, là người mà đến cuối cùng anh chỉ có thể dành lại khung cảnh anh còn tồn tại nơi mặt hồ yên ả như một món quà chia tay. Naoe, anh dành cho Noriko là tất cả hối tiếc, là tất cả sự bất lực mà anh ấy đã ích kỷ muốn giải thoát bản thân mà lơ đi cô. Và vì thế, Noriko hãy sống tốt nhé, hãy để Naoe được ích kỷ làm một thứ ánh sáng không hắt bóng, làm một người được ngạo nghễ với sự cô độc của chính anh, tỏa thứ ánh sáng song song chẳng thể với tới bóng cô. Xin Noriko hãy sống tốt, để Naoe được hắt lại ánh sáng ảo ảnh của anh vào sinh linh thương nhớ của hai người, vào mầm sống mà anh đã ích kỷ gởi trao nơi cô với khao khát sống mạnh mẽ nhất khi anh hủy diệt chính anh.

– Về tên Đèn không hắt bóng (光と影: Quang dữ ảnh):

Đèn phẫu thuật sử dụng công nghệ Eliptical Reflectors hội tụ ánh sáng thành tia đồng nhất nên không hắt bóng vật bị chiếu. Đây là một loại đèn được tác giả ví như chính Naoe, một bác sĩ tài năng nhưng vẫn không thể vượt qua được căn bệnh hiểm nghèo anh ta đang nghiên cứu. Đèn không hắt bóng biểu tượng cho một thứ ánh sáng cô độc, thứ ánh sáng chẳng để lại dấu vết, thứ ánh sáng lạnh băng không thể ngưng nghỉ mà chỉ có thể vụt tắt. Và Naoe chính là thứ ánh sáng đó, thứ ánh sáng nội tâm đứng ở ngưỡng huy hoàng hoặc lụi tàn, rực rỡ hoặc tắt lịm. Đèn không hắt bóng có nói về số phận, nhưng đó không phải là trọng tâm, mà tâm điểm của sách chính là cách chấp nhận số phận của Naoe như đã bàn ở phần đầu. Vì thế, dấu ấn sâu sắc mà Đèn không hắt bóng để lại không phải là dấu ấn về số phận, mà là dấu ấn về hình thức của số phận, thứ mang đậm dấu ấn của con người. Quan trọng hơn việc sống hay chết, chính là cách chúng ta sống (hoặc chết) như thế nào!